Lag Tiert

Il Lag Tiert ei situaus agl ur sidvest dil splattament da Staderas, al vest dil cunfin da Flem e da Laax, en vischinonza directa digl Ual Draus. El ei circumdaus dil tuttafatg cun pégns. Sco siu num di eis el tierts, pia sturschius. Il livel dil lag ei sin 1102 m s.m.

Ei setracta d'in dartguir da fontauna cun in diameter da ver 50 m. L'aua tuorbla e freida sbucca egl Ual Draus. Tochen avon la construcziun dil sviament da Flem culava suronn aua ord la fontauna Lag Tiert, igl unviern silmeins 200-300 l aua per secunda, il matg/zercladur – ils davos meins d'aua da neiv – maximalmein tochen 1500 l per secunda. Dalla temperatura bassa da 5 °C (Ual Draus 10-12 °C) san ins concluder che l'aua affluescha directamein neu da grondas altezias giu dils cuolms (21).



La planira da Staderas ei cuvretga cun material da bova dalla gronda bova dil Crap da Flem. Quel ei fetg cumpacts e praticamein impermeabels. Sur quei material ha ei material alluvial resp. glera digl Ual Draus. (02)

Sut la massa da bova s'extenda in'enorma stresa da caltschina dil malm (caltschina da Quinten). En quella sesanfla il vast sistem da karst da Vorab – Sur Crap – Lag Tiert (19, 02). Ils conducts da karst rimnan l'aua alla surfatscha dil karst e meinan ella tras igl intern dil cuolm allas fontaunas. Els surveschan aschia sco canals da rimnada e da deflussiun. Perquei che l'aua flessegia el karst buca semplamein tras conducts, mobein vegn accumulada el massiv era en sfendaglias e poras, dispona il sistem da karst d'in ualti vast arcun d'aua sutterrana. Quei arcun el karst bratta aua cun ils conducts (22).

In dils conducts da deflussiun vegn alla surfatscha igl entir onn al Lag Tiert sco fontauna, perquei che la massa da bova cumpacta ei leu pauc massiva (19). Ulteriuras fontaunas sesanflan al Lag Prau Pulté, egl intschess digl Ual da Mulin ed a Flem Vitg. Quellas fontaunas van suro mo sch'ei cula biara aua el cuolm, pia cura che la neiv liua ed en cass da precipitaziuns pli fermas la stad ed igl atun. (02)

Avunda aua el sistem da karst extendiu munta ina pli aulta pressiun dall'aua, aschia ch'ils conducts dallas fontaunas da karst situai empau pli ad ault vegnan era empleni. Cun models han ins calculau ch'il Lag Prau Pulté va suro, schispert ch'ei cula ord la fontauna Lag Tiert ver 700 l per secunda (19). Aschia san ins dir ch'il Lag Prau Pulté ei il surscul dil sistem da conducts dil Lag Tiert.

Dil Lag Prau Pulté dependa ei principalmein, sch'il Lag la Cauma s'empleina stagiunalmein a moda sufficienta. Sch'il lag ei pleins, defluescha l'aua en emprema lingia via igl Ual da Pulté. Ella contonscha il Lag Prau Tuleritg ed empleina via l'aua sutterrana egl intern dalla massa da bova il Lag la Cauma. Ina part dall'aua dil Lag Prau Pulté sfundra sper igl Ual da Pulté ella massa da bova e flessegia directamein sco aua sutterrana el Lag la Cauma. Supplementarmein vegn il Lag la Cauma era spisgentaus per ina pintga part dall'aua da neiv locala e dad aua da precipitaziuns (19).

Cun la construcziun dil tunnel da sviament da Flem han ins tagliau atras igl october 2002 in conduct da karst che meina directamein alla fontauna dil Lag Tiert. Aschia resta il pign laghet magari schetgs igl unviern, ferton ch'ei cula suronn aua ord la nova fontauna dil tunnel. Pertuccada ei la fontauna Lag Prau Pulté, ord la quala l'aua cula ussa pli tard e meins ditg. Ella spisgenta la lingia d'aua sutterrana al Lag la Cauma mo pli da maniera reducida. Medemamein pertuccaus ei il surscul oriund dil Lag Tiert (19).

Denter la deflussiun (surscul) dil Lag Tiert ed igl Ual Draus vegn l'aua tschaffada cun in rempar tiroles (cun garter da curdada) e menada via in conduct da pressiun ella centrala dalla pintga ovra electrica Lag Tiert sper il lag artificial Ual da Mulin (Lag Isla). Quella ei en funcziun dapi ils 28 d'avrel 2010. Ella ei situada sin 1061.14 m s.m. ed ei equipada cun ina turbina dad Ossberger che nezegia ina pendenza brutta da 18.16 m. La prestaziun dalla turbina importa 109 kW. L'ovra ei concepida per ina quantitad d'aua utilisada dad 850 l per secunda. Ins quenta cun ina producziun d'energia netta d'intragliauter 370 MWh per onn (15).